FALCK JEREMIASZ
| < Poprzednie | Następne > |
XVII wieku
JEREMIASZ FALCK (1609 Gdańsk? – 3 II 1677 Gdańsk), miedziorytnik, rytownik (podpisywał się Polonus, Gedanensis). Syn Michaela (około 1575 Toruń – kwiecień 1624 Gdańsk), profesora Gimnazjum w Toruniu, w latach 1611–1616 pastora w Langenau(?), następnie nauczyciela i od 1619 diakona w kościele św. Bartłomieja w Gdańsku, oraz poślubionej w 1607 Sary Rossau, córki rajcy z Heiligenhafen (Szlezwik-Holsztyn), ponownie zamężnej za Nicolausa Hufauffa. Starszy brat Johanna (1620 – 1657(?)) i Michaela.
W latach 1630–1639 uczył się w Gdańsku złotnictwa, zapewne u Petera Rantzenkramera i rytownictwa, zapewne u Wilhelma Hondiusa. W latach 1639–1646 pracował w Paryżu (powstała tam seria rycin Cztery pory roku), od 1646 do 1649 w Gdańsku, gdzie na zamówienie Rady Miejskiej zrobił płytę miedziorytniczą z widokiem bramy triumfalnej wystawionej z okazji przyjęcia w Gdańsku królowej polskiej Ludwiki Marii Gonzagi. Wykonał ryciny przedstawiające Złotą Bramę i umieszczone na niej poszczególne figury alegoryczne.
W latach 1649–1654 pracował na dworze królowej Szwecji Krystyny, uzyskując tytuł i pensję nadwornego sztycharza, miał pracownię w zamku królewskim. Nadal utrzymywał kontakty z Gdańskiem, w 1650 brał tu ślub, a po śmierci królowej Krystyny w 1655 powrócił do miasta. Z obawy przed oblężeniem Gdańska przez wojska szwedzkie ("potop" szwedzki) wyjechał w tym jeszcze roku do Kopenhagi. Nie znajdując tu zainteresowania przeniósł się do Amsterdamu, gdzie wykonał ryciny do katalogu kolekcji burmistrza Gerarda de Reynsta. W 1657 przeniósł się do Hamburgu, między innymi wykonał tu 16 rycin o tematyce botanicznej, przedstawiających różne gatunki kwiatów i roślin. W 1664 powrócił na stałe do Gdańska.
Autor około 500 sztychów: scen biblijnych i alegorycznych, portretów, w tym portretu króla polskiego Władysława IV i jego żony Ludwiki Marii Gonzagi, polskich senatorów Łukasza Opalińskiego i Bogusława Radziwiłła, gdańszczan, wzorników wyrobów złotniczych, kopii miedziorytniczych obrazów historycznych i religijnych. Posługiwał się własnym stylem przy rytowaniu portretów: w owalu, z profilu; miedzioryty wykonywał głównie według portretów Daniela Schultza młodszego. Współpracował przy ilustrowaniu dzieł Jana Heweliusza.
9 VI 1650 w kościele św. Piotra i Pawła poślubił Annę, córkę Arenda Mercatora (zm. 1643 Gdańsk) i Anny (ur. około 1595). Ojciec Gerhardta (13 VIII 1657 Królewiec – zmarłego 29 IV, pochowanego 8 V 1727 w kościele św. Piotra i Pawła w Gdańsku), od 1694 złotnika i miedziorytnika w Gdańsku, od 21 VII 1696 posiadającego obywatelstwo Gdańska, od 14 X 1697 w kościele św. Piotra i Pawła żonatego z Elisabeth (zm. 13 III 1725), córką Georga Spaldinga, ojca czwórki dzieci ochrzczonych w tymże kościelei: Daniela Gottfrieda (ur. 29 VIII 1698), który 18 VI 1725 w tym samym kościele ożenił się z Florentine (ur. 1696), córką Daniela Schupeliusa; Andreasa Gerharda (ur. 19 XII 1700), mistrza złotniczego, ożenionego około 1726 z Evą Juliane Kleinfeld; Annę Elisabeth (ur. 13 VII 1703) oraz Antona Jeremiasza (ochrzczonego 5 XII 1706), mistrza złotniczego, od 12 IX 1730 żonatego z Anną Christiną, córką Johanna Derschau, po raz drugi od 22 XI 1734 z Anną Marią, córką Michaela Neuwerk; ojca siedmiorga dzieci.
Pochowany w kościele św. Piotra i Pawła. Patron ulicy na Stogach (do roku 1945 Siedlungsstraße). 31 V 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Swing 120NaG nr 1028.
